السیاسه و المجتمع بین آراء محمد عبده و اشعار حافظ ابراهیم

حافظ ابراهیم مشهور به "شاعر نیل" از سرایندگان نامی مصر می باشد، وی در اشعار خویش به مسایل سیاسی و اجتماعی توجه شایانی داشت و در این اشعار عوامل متعددی تأثیر داشت که از آنها می توان به تأثیر مطالعات و تحصیلات، تأثیر محمود سامی بارودی و تأثیر علماء مصر مخصوصا محمد عبده نام برد. بسیاری از ناقدان و پژوهشگران ادبیات عربی به اشعار حافظ ابراهیم عنایت خاصی داشته اند و اشعار سیاسی و اجتماعی وی را بررسی نموده و اشاراتی به تأثیر اندیشه های محمد عبده بر این اشعار داشته اند بیشتر این تأثیر در زمینه های زیر بود. 1- زمینه سیاست: از کارهای انگلیسی ها و ثروت مصریان سخن می راندو مصریان را به خاطر تنبلی و سستی سرزنش می کند.2- زمینه تعلیم و تربیت: اخلاق نیکو را ستوده و تربیت را مقدم بر تعلیم بر می شماردو از فساد اخلاق قومش سخن رانده و از شیخ به خاطر رها کردن زمینه سیاست و پرداختن به زمینه تربیت و تعلیم دفاع می کند.3- زمینه زن و دفاع از حقوق وی. قید و بند کردن زن را نکوهیده و همچون شیخ معتقد است که وظایف زنها منحصر در خانه است و در زمینه حجاب معتقد است که نقاب از امور شرعی نیست و بیان می کند که اصلاح زن اصلاح جامعه است. 4- زمینه فقر و کمک به فقرا: او که خود در خانواده فقیر به دنیا آمده و طمع فقر را چشیده از ثروتمندان می خواهد که به یاری فقیران شتافته و به آموزش کودکان فقیر توجه کنند. 5-زمینه زبان عربی: انگلیسی ها و فرانسوی ها که می کوشیدند زبان خود را در مصر گسترش دهند سعی بر تضعیف زبان عربی فصیح داشتند. و تاثیر آنها بر اندیشه های مردم تا حدی بود که برخی از ادباء مردم را دعوت به ترک زبان فصیح و روی آوردن به زبان عامیانه و محاوره ای می کردند. این مسیله خشم او را برانگیخت و مردم را به حمایت از زبان فصیح فراخوانند و قصیده ای در این زمینه سرودند. 6- ارزش های دینی. دعوت به اصلاح دینی و پیروی از اسلام قبل از پیدایش اختلافات می نماید و اشعاری پیرامون فواید مشورت می سراید و خودرایی را سرزنش می کند.